W wakacje organy skarbowe przekazują środki z 1% do organizacji pożytku publicznego. Zbliża się więc czas, kiedy środki te będzie można zacząć wydawać. Przypominamy, jakie ograniczenia mają OPP w dysponowaniu pieniędzmi z alokacji. Regulacje dotyczące 1%, w tym także wskazówki na co możemy go wydać, znajdują się w ustawie o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. To najważniejsze miejsce, w którym „sprawdzamy” czy ze środkami z jednego procenta postępujemy prawidłowo. Ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie daje OPP dużo przestrzeni, jeśli chodzi o decydowanie o wydatkach z 1% (a tak naprawdę szerzej: o sferach, w jakich możemy działać). Trzeba jednak pamiętać, żeby zachować spójność z celami organizacji (zapisami w statucie) oraz spełnić warunek wyodrębnienia środków. Warto też być w zgodzie z tym, co komunikowaliśmy, zbierając 1%.
W tym roku, w konsekwencji szerszych zmian podatkowych, które dotyczyły całego systemu, JEDEN procent zmienił się w PÓŁTORA procent. Pisaliśmy o tym szeroko, relacjonując w portalu jak doszło do tej zmiany (zob. m.in. 1,5% dla organizacji pożytku publicznego). Za jakiś czas będziemy więc musieli zacząć mówić o alokacji inaczej i odejść od symbolicznego 1%. Jednak w tym artykule trzymamy się na razie pierwotnego określenia. A to dlatego, że w sezonie rozliczeniowym, który minął, 1% był nadal JEDNYM procentem. Środki, które będziemy teraz wydawać pochodzą więc z 1% (a nie z 1,5%) i tak je na razie opisujemy. Dotyczy to również cytatów z ustawy o pożytku, gdzie 1,5% zastąpi 1% dopiero w 2023 roku.
Wydatki z jednego procenta według ustawy o pożytku
art. 27 ustęp 2 ustawy o pożytku
Otrzymane przez organizację pożytku publicznego środki finansowe pochodzące z 1% podatku dochodowego od osób fizycznych mogą być wykorzystane wyłącznie na prowadzenie działalności pożytku publicznego.
Co oznacza zacytowany fragment ustawy o działalności pożytku publicznego? Wskazuje on tak naprawdę, że to sama OPP w największej mierze decyduje, na co wydaje środki. Musi jednak robić to w pewnych granicach. Są one zakreślone w ustawie dość szeroko. Katalog znajduje się w artykule 4 ustawy – to dobrze znana sfera pożytku. Wydatki muszą więc mieścić się w katalogu z art. 4, ale muszą też – o czym czasami zapominamy – być spójne z tym, co organizacja pożytku publicznego ma zapisane w swoim statucie.
Prawidłowe wydanie środków z 1% to nie tylko trzymanie się wskazówek opisujących, na co możemy wydać pieniądze. Środki z 1% i wydatki z 1% muszą być też odpowiednio księgowane. Nie możemy ich „zgubić” wśród innych wydatków.
art. 27 ustęp 2c ustawy o pożytku
Organizacja pożytku publicznego wyodrębnia w ewidencji księgowej środki, o których mowa w ust. 2, w tym wysokość środków wydatkowanych na promocję 1% podatku dochodowego od osób fizycznych, o której mowa w art. 27c ust. 1.
Wyodrębnienie 1% umożliwi nam potem prawidłową realizację jednego z obowiązków OPP, jakim jest sporządzenie specjalnego sprawozdania organizacji pożytku publicznego i umieszczenie go w bazie sprawozdań OPP (co z kolei otworzy nam drogę do korzystania z alokacji w kolejnym roku).
Ustawa o pożytku nie określa, w jakim terminie należy wydać środki z jednego procenta. Zależy to od samej organizacji, jej planów i potrzeb.
Organizacje pożytku publicznego prowadzą kampanie procentowe. Namawiają podatników, żeby je wybierali i wskazywali w deklaracji. W kampanii można komunikować tylko tyle, ale można komunikować więcej. I zwykle OPP to robią – informują, niekiedy precyzyjnie, na co planują przeznaczyć środki zebrane z 1%. W takiej sytuacji byłoby nieuczciwe przeznaczyć środki na coś zupełnie innego. Choć jak wskazano wyżej (a także niżej, ale w nieco innym kontekście), ostatecznie o wydatkach decyduje OPP.
Problematyczne wskazania podatników w rubryce „cel szczegółowy”
Podatnicy przekazujący 1 procent organizacjom pożytku publicznego mogą wskazywać w swoim zeznaniu tzw. cel szczegółowy. Z rubryki „cel szczegółowy” korzystają najczęściej OPP prowadzące subkonta, ale mogą również korzystać z niej np. te, które zbierają na kilka celów-projektów i chcą otrzymać od podatników wskazówkę, co do konkretnego przeznaczenia alokacji.
Zdarza się jednak, że wskazanie w tej rubryce są dość przypadkowe – nie odpowiadają aktualnym działaniom OPP i celom, na które zamierzają przeznaczyć środki z 1%. Do czego w takich sytuacjach zobowiązuje OPP wskazanie podatnika?
Pytaliśmy o to w 2020 roku Departament Społeczeństwa Obywatelskiego. W odpowiedzi, którą wtedy otrzymaliśmy, wybrzmiewa ogólna zasada – o przeznaczeniu środków decyduje ostatecznie sama organizacja pożytku. Przeczytaj: Cel szczegółowy w zeznaniach podatników. Do czego zobowiązuje organizację pożytku?
Nieprawidłowo wydane środki podlegają zwrotowi
Sytuację nieprawidłowego wydatkowania środków z 1% oraz konsekwencje tej sytuacji opisuje opisują ustępy 2a i 2b w artykule 27 ustawy o pożytku. Taką nieprawidłowość wykazuje kontrola (np. skarbowa lub Przewodniczącego Komitetu ds Pożytku Publicznego). Nieprawidłowo wydane środki podlegają zwrotowi i trafiają do specjalnego funduszu.
art. 27 ustępy 2a i 2b ustawy o pożytku
2a. W przypadku wydatkowania przez organizację pożytku publicznego środków finansowych pochodzących z 1% podatku dochodowego od osób fizycznych w sposób niezgodny z ust. 2 [mówiącym jak środki można wydawać – zacytowaliśmy go na początku tekstu], stwierdzonego w wyniku kontroli, o której mowa w art. 29, lub kontroli przeprowadzonej przez inny organ kontroli państwowej, naczelnika urzędu skarbowego lub naczelnika urzędu celno-skarbowego, Dyrektor Narodowego Instytutu wydaje decyzję zobowiązującą organizację pożytku publicznego do zwrotu nieprawidłowo wydatkowanych środków, określając kwotę podlegającą zwrotowi i termin, od którego nalicza się odsetki. W zakresie nieuregulowanym stosuje się odpowiednio przepisy działu III ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa.
2b. Środki, o których mowa w ust. 2a, są przekazywane na rzecz Funduszu Wspierania Organizacji Pożytku Publicznego.
Źródło: inf. własna poradnik.ngo.pl
https://publicystyka.ngo.pl/na-co-organizacja-pozytku-moze-wydac-pieniadze-z-jednego-procenta
